Leestip: Werken en leren in de robotsamenleving

Ik heb De robot de baas al een tijdje in de kast staan en pak het er regelmatig bij als ik in de krant weer iets lees over automatisering of de toekomst van werk. Het is een heel rijke en diverse bundel met bijdragen van wetenschappers en journalisten uit allerlei verschillende hoeken; economen, sociologen, arbeidsmarktonderzoekers en  techneuten. Heel leesbaar en met veel verwijzingen voor wie verder wil lezen.

De drie hoofdthema’s die in deze verkenning worden uitgediept zijn:

1. Welke robotisering en digitalisering zien we vanuit het perspectief van de arbeidsmarkt op ons af komen?
2. Wat is bekend over de gevolgen van robotisering en digitalisering voor werk?
3. Welke vraagstukken rond robotisering zou de overheid op de beleidsagenda moeten zetten, en wat kunnen werkgevers, werknemers en wetenschappers doen?

Een paar opvallende conclusies, wat mij betreft:

• Digitalisering heeft invloed op (aantallen) banen, maar vooral op taken binnen banen. Met andere woorden: je ziet vaker dat beroepen veranderen dan dat ze verdwijnen.
• Niet alleen laag- en middengeschoold werk wordt sterk beïnvloed door digitalisering en robotisering, ook hoogopgeleiden krijgen er steeds meer mee te maken. Het werk van advocaten, artsen, wetenschappers, komt evenzeer onder druk te staan als dat van boekhouders en administratief medewerkers.
• Soorten werk waarbij (vooralsnog) grote obstakels zijn om te worden overgenomen door robots, zijn werk dat creativiteit vergt en werk met veel sociale interactie. De competenties die in een gedigitaliseerde toekomst nodig zijn, zijn dan ook niet zozeer technische en IT-skills, maar empathie, creativiteit en veerkracht.
• Robotisering leidt pas tot productiviteitswinst in een bedrijf als de manier van werken wordt aangepast: meer training, werken in teams, autonomie en werkzekerheid blijken factoren die helpen om de samenwerking tussen mens en robot te optimaliseren.

De robot de baas is een verkenning van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid en is uitgegeven door Amsterdam University Press. Je kunt het rapport downloaden op de website van de WRR, of als (mooi uitgevoerd) boek aanschaffen.